İhracatta Ülke Sayısı Artsa da Pazar Derinliği Sağlanamadı

İhracatta pazar çeşitlendirmesi, derinlik yaratmadı. İhracat yaptığı ülke sayısını 2023’te 223’e çıkaran Türkiye’nin ana pazarlara bağımlılığı ise değişmedi.

 

2023'te 223 ülkeye ihracat yapma başarısı gösteren Türkiye'nin ana ihracat pazarına olan bağımlılığı devam etti. Türkiye'nin 20 ülkeye gerçekleştirdiği ihracatın toplam ihracattan aldığı pay yüzde 64,7, ilk 10 ülkeye ihracatı ise ihracatın neredeyse yarısına denk geliyor.

Cumhuriyetin 100’üncü yılında 255,8 milyar dolarlık ihracata imza atan Türkiye, ihracat yaptığı ülke sayısını 223’e, ihraç ettiği ürün sayısını da 12 bin 886’ya çıkardı. Ülke ve ürün sayısındaki artışa rağmen Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ilk 5, ilk 10 ve ilk 20 ülkenin toplam ihracat içindeki ağırlığının hala yüksek olması, son yıllarda artan çeşitlenmenin yeterince derinleşemediğini gösteriyor. EKONOMİ’nin TÜİK verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye’nin ilk 20 ülkeye gerçekleştirdiği ihracatın miktarı 165,4 milyon dolar olurken, ilk 20’nin toplam ihracat içindeki payı yüzde 64,7 oldu. İlk 5, ilk 10 ve ilk 20 grupları halinde bakıldığında ağırlığın en katı olduğu grup ilk 20 ülke… 2014 yılında ilk 20 ülkenin ağırlığı yüzde 65,3 iken bu oranın 2017’de yüzde 68,8 ile zirveye çıktığı, 2023’e kadar ancak 4,1 puan gerilediği görülüyor.

İhracatın yarısı 11 ülkeye
Geçen yıl Türkiye’nin ilk 10 ülkeye ihracatı 120,9 milyar doları buldu. Sırasıyla Almanya, ABD, Irak, Birleşik Krallık, İtalya, Rusya, Fransa, İspanya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Hollanda’dan oluşan ilk 10 ülkenin toplam ihracattaki ağırlığı da yüzde 47,3 oldu. Hatta ihracatta yüzde 2,7 paya sahip 11’inci sıradaki Romanya dahil edildiğinde ihracatın yüzde 50’sinin 11 ülkeye yapıldığı anlaşılıyor. 2014 yılında ilk 10 ülkenin ihracattaki payı yüzde 48,7 iken bu oran 2016’da yüzde 51,8’e kadar çıktı. Devam eden 7 yılda kısmen de olsa bir düşüş trendi başlıyor ve ilk 10 ülkenin payı 2023 sonuna kadar 4,5 puan geriliyor.

İhracatta ilk 5 ülke performansına bakıldığında ise geçen yıl Almanya, ABD, Irak, Birleşik Krallık ve İtalya’ya gerçekleştirilen ihracatın miktarı 73 milyar 507 milyon dolar olarak hesaplandı. İlk 5 ülkenin toplam ihracattaki payı da yüzde 28,8 olarak gerçekleşti. 2014 yılında yüzde 32,5 olan ilk 5 ülkenin payı 2016’da yüzde 34 ile tepe noktayı görürken, o tarihten bu yana 5,2 puan geriledi.

Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ilk 5, ilk 10 ve ilk 20 ülkenin payı 2014’ten bu yana kısmen düşüyor gibi görülse de, özellikle son 2 yılda hissedilen düşüşte ana ihracat pazarlarındaki durgunluğun etkili olduğu söylenebilir. Bu noktada ihracat pazarlarındaki kompozisyonunun daha dengeli bir yapıya kavuşması ve pazar risklerinin en aza indirilmesi için ihracatta ülke çeşitlendirilmesine yönelik stratejilerin daha da belirginleşmesi gerekiyor.

İlk 5, 10 yıldır değişmedi
Türkiye’nin ihracatını sırtlayan ilk 5 ülkeye bakıldığında, 2014’ten bu yana listede yer alan ülkelerin hiç değişmediği görülüyor. Geçen yıl Almanya, ABD, Irak, Birleşik Krallık ve Irak’tan oluşan ilk 5, son 10 yıldır bazı yıllarda kendi içlerinde sıralama değişse de hep aynı ülkelerden oluşuyor. Burada Almanya, liderliği hep elinde bulundururken, ABD’nin gelişimi dikkat çekiyor. İlk defa 2014’te yüzde 4,2’lik pay ile ilk 5’e giren ABD, bu ülkeye ihracatın son 10 yılda kademeli bir şekilde artmasıyla 2020’den bu yana ikinci sırada yer alıyor. ABD’nin toplam ihracattan aldığı pay geçen yıl yüzde 5,8 oldu. Türkiye ihracatının en büyük pazarı olan Almanya’nın payı ise 2016 yılında 10,2’yi gördükten sonra bu tarihten itibaren gerileyerek 2023 yılında yüzde 8,2 olarak gerçekleşti.

İthalatta Rusya ve Çin’in toplam payı yüzde 25
Türkiye’nin ithalatında ilk 5 ülkenin yüzde 40’ı aşan bir payı var. Enerji ve altın ithalatının başı çektiği ithalatta geçen yıl sırasıyla Rusya, Çin, Almanya, İsviçre ve ABD yer alırken, bu 5 ülkenin toplam ithalattaki payı yüzde 42,8 oldu. İlk 5’in ithalattaki ağırlığı 2014-2023 döneminde yüzde 38 ila yüzde 43 aralığında değişirken son 2 yıldır ilk 2’deki Rusya ve Çin’in toplam payı yüzde 25 civarında hesaplandı. Türkiye’de vatandaşların altına olan talebinde son 2 yılda yaşanan artıştan kaynaklı olarak yükselen altın ithalatı İsviçre’yi de 2022 ve 2023’te ilk 5’e yerleştirdi.


Kaynak: Ekonomim.com
Ventur Gümrük Müşavirliği tarafından derlenmiştir

E-Mail ile Paylaş

e-mail ile paylaşımınız başarıyla tamamlanmıştır.

Diğer Haberler

AYDINLATMA VE RIZA METNİ

İşbu Aydınlatma ve Rıza Metni, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (“Kanun”) uyarınca, VENTUR GÜMRÜK MÜŞAVİRLİĞİ ve DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ. (“Şirket”) tarafından veri sahiplerinden temin edilen kişisel verilerin ve özel nitelikli kişisel verilerin, işlenmesine ilişkin usul ve esaslara ilişkin olarak işe alım görüşmeleri esnasında veri sahiplerinin aydınlatılması ve aşağıda kapsam ve amaçlarla verilerin işlenmesine ilişkin rızalarının temini amacı ile düzenlenmiştir.

İşbu Aydınlatma ve Rıza Metni’nde kullanılan; “kişisel veri” kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye (Çalışan Adayı’na) ilişkin her türlü bilgiyi, “kişisel verilerin işlenmesi” kişisel verilerin tamamen veya kısmen otomatik olan ya da herhangi bir veri kayıt sisteminin parçası olmak kaydıyla otomatik olmayan yollarla elde edilmesi, kaydedilmesi, depolanması, muhafaza edilmesi, değiştirilmesi, yeniden düzenlenmesi, açıklanması, aktarılması, devralınması, elde edilebilir hâle getirilmesi, sınıflandırılması ya da kullanılmasının engellenmesi gibi veriler üzerinde gerçekleştirilen her türlü işlemi, “özel nitelikli kişisel veri” kişinin (Çalışan Adayı’nın) ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri ile biyometrik ve genetik verilerini, ifade eder.

a) Veri Sorumlusu Hakkında Kişisel verileriniz ve işe alım görüşmeleri esnasında tarafımızla paylaşmış olduğunuz özel nitelikli kişisel veriler kapsamına giren verileriniz, Kanun kapsamında aşağıda belirtilen kapsam ve amaçlar ile Şirket tarafından işlenebilecektir. Kanun kapsamında Şirket veri sorumlusu olarak kabul edilmektedir.

b) Kişisel Verilerinizin İşlenme Amaçları Kişisel verileriniz ve işe alım görüşmeleri esnasında tarafımızla paylaşmış olduğunuz özel nitelikli kişisel veriler kapsamına giren verileriniz, Kanun’un 5 ve 6. maddelerinde belirtilen kişisel verilerin işlenmesine ilişkin şartlara uygun olarak işlenmektedir. Kişisel verilerinizin ve işe alım görüşmeleri esnasında tarafımızla paylaşmış olduğunuz özel nitelikli kişisel veriler kapsamına giren verilerinizin işlenmesi amaçları tahdidi olmamak üzere: Şirket’in ve/veya grup şirketlerinin, bağlı şirketlerinin insan kaynakları politikalarının ve operasyonlarının yürütülmesi, insan kaynakları politikalarına uygun şekilde açık pozisyonlara uygun personel teminidir.

c) Kişisel Verilerinizin Aktarılması Kişisel verileriniz ve işe alım görüşmeleri esnasında tarafımızla paylaşmış olduğunuz özel nitelikli kişisel veriler kapsamına giren verileriniz, yukarıda b) bendinde belirtilen amaçların gerçekleştirilmesi ile sınırlı olmak üzere, Şirket’in grup şirketlerine, bağlı şirketlerine, hissedarlarına, iş ortaklarına, Kanun’un 8. ve 9. maddelerinde belirtilen şartlara uygun olarak aktarılabilecek ve aktarım yapılan bu kuruluşlar tarafından da verileriniz işlenebilecektir.

d) Kişisel Veri Toplamanın Yöntemi ve Hukuki Sebebi Kişisel verileriniz ve işe alım görüşmeleri esnasında tarafımızla paylaşmış olduğunuz özel nitelikli kişisel veriler kapsamına giren verileriniz, bu formun veri sahibi olarak tarafınızca doldurulması ve/veya Şirketimize herhangi bir kanaldan iş başvurusu yapmanız halinde ilettiğiniz bilgi ve belgeler yoluyla toplanmaktadır. Yukarıda belirtilen hukuki sebeplerle toplanan kişisel verileriniz ve işe alım görüşmeleri esnasında tarafımızla paylaşmış olduğunuz özel nitelikli kişisel veriler kapsamına giren verileriniz, Kanun’un 5. ve 6. maddelerinde belirtilen kişisel veri işleme şartları ve amaçları kapsamında bu Aydınlatma ve Rıza Metni’nin b) ve c)bentlerine tabi olarak işlenebilmekte ve aktarılabilmektedir.

e) Kişisel Veri Sahibinin Kanun’un 11. maddesinde Sayılan Hakları Kanun’un 11. maddesi uyarınca veri sahipleri,
• Kişisel veri işlenip işlenmediğini öğrenme,
• Kişisel verileri işlenmişse buna ilişkin bilgi talep etme,
• Kişisel verilerin işlenme amacını ve bunların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme,
• Yurt içinde veya yurt dışında kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişileri bilme,
• Kişisel verilerin eksik veya yanlış işlenmiş olması hâlinde bunların düzeltilmesini isteme ve bu kapsamda yapılan işlemin kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişilere bildirilmesini isteme,
• Kanun ve ilgili diğer kanun hükümlerine uygun olarak işlenmiş olmasına rağmen, işlenmesini gerektiren sebeplerin ortadan kalkması hâlinde kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteme ve bu kapsamda yapılan işlemin kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişilere bildirilmesini isteme,
• İşlenen verilerin münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla analiz edilmesi suretiyle kişinin kendisi aleyhine bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme,
• Kişisel verilerin kanuna aykırı olarak işlenmesi sebebiyle zarara uğraması hâlinde zararın giderilmesini talep etme
haklarına sahiptir.

Kişisel verilerimin ve işe alım görüşmeleri esnasında tarafınızla paylaşmış olduğum, özel nitelikli kişisel veriler kapsamına giren verilerimin işbu Aydınlatma ve Rıza Metni’nin imza tarihinden itibaren 5 (beş) yıl süre ile Şirket tarafından kurulan ortak veri tabanında, Şirket ve/veya Şirket tarafından tayin edilen veri işleyen tarafından tutulabileceğini, işlenebileceğini, kullanılabileceğini, aktarılabileceğini, aktarım yapılan kişi/kurumlar tarafından da işlenebileceğini, veri sahibi olarak haklarım konusunda, Kanun’un 11. maddesi kapsamında eksiksiz bir şekilde bilgilendirilmiş olduğumu kabul, beyan ve taahhüt ederim.